Een derde van alle verkeersboetes blijkt na bezwaar onterecht te zijn opgelegd: bij ruim honderdduizend Nederlanders viel vorig jaar een brief van het CJIB op de mat, terwijl ze niets hadden misdaan. ‘We mogen van de overheid zorgvuldigheid verwachten. Maar de praktijk blijkt soms anders.’
Stomp in de maag
‘Geaccepteerde foutmarge’
Het aanvechten van een verkeersboete is een stap die weinig Nederlanders zetten. „Minimaal 95 procent betaalt direct”, zegt jurist Mark Bergers. „Je denkt dat bezwaar maken geen zin heeft, hebt je al neergelegd bij de straf, of je betaalt omdat je er gewoon vanaf wilt zijn. Maar ik zie in de praktijk dat bezwaar maken vaak zinvol is.” De Limburger is eigenaar van het bedrijf Boete.nu en heeft van het aanvechten van boetes zijn werk gemaakt.
Henny Sackers, hoogleraar sanctierecht van de Radboud Universiteit Nijmegen denkt wel te weten waarom boetes door de rechter onderuit worden gehaald. „De boetes worden verwerkt door het CVOM in Utrecht, een afdeling van het Openbaar Ministerie. Het verwerken is een geautomatiseerd proces, beginnend bij de manier waarop technische hulpmiddelen als flitspalen de overtredingen registreren. Er komt dus geen mens aan te pas, en ik denk dat bezwaarprocedures daardoor succesvol zijn. Er ontstaat een zekere foutmarge, met als waarborg dat je naar de rechter kunt stappen. Anderzijds speculeren de juristen ook op het feit dat er wel ergens iets te halen valt. Foto’s die zoekgeraakt zijn, kentekens die niet goed uitgelezen zijn, een dossier dat kwijt is, dat gebeurt met vrij grote regelmaat. Ze speculeren op het feit dat het bij het CVOM een tijd lang niet goed gelopen heeft.”
Hoogleraar sanctierecht Henny Sackers van de Radboud Universiteit in Nijmegen concludeert ‘dat er iets echt niet goed gaat’ bij het opleggen van boetes. „En dat is dan nog wel de meest deftige conclusie. We mogen van de overheid verwachten dat besluiten richting burgers zorgvuldig worden voorbereid. De praktijk is dus dat dit niet altijd gebeurt. Je kunt dus niet anders dan concluderen dat bezwaar maken zin heeft. Hoe fatsoenlijk het ook is om je verlies te nemen als je weet dat je fout zat.”
Lange procedure
Bezwaar aantekenen kan in meerdere stappen. Zo’n procedure kan jaren duren. Allereerst maak je digitaal bezwaar, of stuurt een aangetekende brief aan het Openbaar Ministerie. Maar die wordt bijna standaard afgewezen, zegt jurist Bergers. „Je krijgt gewoon een standaardbrief terug, waarin staat dat je gewoon moet betalen. Een soort ontmoedigingsbeleid om verder te gaan.”
Professor Sackers herkent die werkwijze uit het verleden. „Het OM heeft dit wel vaker gedaan, bijvoorbeeld toen de strafbeschikkingen (strafrecht zonder tussenkomst van de rechter, maar rechtstreeks door het Openbaar Ministerie, red.) werden ingevoerd. Toen stond er op de beschikking ‘houd er rekening mee dat er bij bezwaar hoger geëist zal worden op zitting’. Daar heeft de Nationale ombudsman gehakt van gemaakt en ik zit op dezelfde lijn. Het is gewoon een recht van burgers om in beroep te gaan, dus dat moet je accepteren. Dan moet je niet door middel van een pseudodrempel de suggestie wekken dat die mogelijkheid er niet is.”
Je krijgt gewoon een standaardbrief terug, waarin staat dat je gewoon moet betalen. Een soort ontmoedigingsbeleid om verder te gaan.
– Mark Bergers, Jurist
Na het bezwaarschrift verder procederen kan door de boete voor te leggen aan de kantonrechter. Daar is al een reële kans om te winnen, zegt Bergers. „Ik win daar het gros van mijn zaken.” Mocht er echter nog geen succes zijn, dan kan hoger beroep worden ingesteld bij het gerechtshof in Leeuwarden. „Daar wordt eigenlijk pas voor het eerst echt goed naar de zaak gekeken. Belangrijk is wel dat je een deskundige meeneemt. Ik weet bijvoorbeeld precies wat er allemaal bewezen moet worden om een snelheidsboete overeind te houden. En ontbreekt er iets, dan is de kans groot dat de boete wordt vernietigd.”
Gratis rechtshulp
Wie denkt dat het laten aanvechten van een boete door een jurist kostbaar is, heeft het mis. Bergers doet het voor €12,50. Voor dat bedrag dient hij een bezwaarschrift in, stapt hij bij een afwijzing naar de kantonrechter en waar nodig ook naar het gerechtshof voor het hoger beroep.
Al met al flink wat uren werk, en dat voor wat hij zelf een symbolisch bedrag noemt. „Die 12,50 euro moet je zien als een bewijs van commitment naar elkaar. Als iemand iets moet betalen, is hij ook geneigd om vervolgens alle benodigde informatie toe te sturen. Zo voorkom ik dat ik voor niets aan een dossier begin.” In de praktijk is het bedrag ook een onkostenvergoeding, zegt de Limburger. In een bezwaarprocedure moet minstens één aangetekende brief worden verzonden, en dat kost al 8,45 euro. Collega’s van Bergers vechten zelfs voor niets boetes aan als ze een kans op succes zien.
Maar hoe verdienen deze juristen dan hun geld? Dat is simpel: slaagt een bezwaar, dan volgt er een proceskostenvergoeding. Dat is het ‘salaris’ voor juristen als Bergers. In de zaak van Anilir krijgt de betrokken jurist een standaardvergoeding van 768 euro bruto. Na aftrek van belastingen houdt hij ongeveer de helft over, zegt Bergers.
Duizenden zaken
Het aanvechten van boetes tot in hoger beroep levert het gerechtshof in Leeuwarden elk jaar zo’n zevenduizend zaken op, waarvan er veel door juristen als Bergers worden ingesteld. De stapel dossiers legt een grote druk op het hof. Zo erg zelfs, dat er maatregelen genomen zijn om het aanbieden van gratis rechtshulp bij verkeersboetes te ontmoedigen. Zo kregen juristen sinds mei alleen nog maar een vergoeding als het hoger beroep werd toegekend. Maar de Hoge Raad stak juist deze week een stokje voor die maatregel.
Dat betekent dat juristen recht houden op een vergoeding, ook wanneer ze de procedure verliezen. Volgens sommige deskundigen prikkelt hen dat tot ‘procederen om het procederen’. „Onzin”, vindt Sackers. „Het is een wettelijke rechtsgang die ons als burgers gegeven is. Ik zie niet in waarom je daarin terughoudend zou moeten zijn.” De professor ziet zich in zijn standpunt bevestigd door de Hoge Raad.
Onderbouwen
In de zaak van Ismail Anilir had het hoger beroep succes. De boete werd verscheurd omdat de agent niet had beschreven waarom het harde geluid van de auto van Hengeloër ‘onnodig’ was. Kwam het omdat er veel gas werd gegeven met ingetrapte koppeling? Werd er weggereden met gierende banden? De rechter kon het niet beoordelen. En dus was het voor Anilir voldoende om te stellen dat het geluid doodnormaal is voor een achtcilinder Ford Mustang.
Jurist Bergers noemt het een schoolvoorbeeld van een boete waar iets aan mankeert, en waar hij dus geld aan kan verdienen. „Een boete opleggen kan alleen als hij voldoende onderbouwd is, en als duidelijk voldaan wordt aan de verboden gedraging. Ik zie bijvoorbeeld best vaak dat er een boete wordt opgelegd voor het vasthouden van een telefoon, omdat iemand voor het verkeerslicht staat te appen. Maar dat klopt niet. De overtreding is ‘het al rijdende vasthouden van een mobiele telefoon’. Stilstaan valt daar niet onder, maar het lijkt alsof niet alle agenten dat weten.”
Dat boetes niet voldoende onderbouwd worden verbaast Sackers niet. „Dit was ook bij de strafbeschikkingen van het OM het geval. Ik heb er nooit onderzoek naar gedaan, maar ik geloof best dat het hier ook gebeurt. Onder het mom dat het gaat om kleine zaken met kleine bedragen. Een soort strafrecht light, zo wordt het gezien. Niet sexy. Maar dat is natuurlijk onzin. Verkeersboetes moeten net zo gemotiveerd worden als iedere andere strafbeschikking.”
Leuke verrassing
Voor Ismail Anilir kwam het succes van ‘zijn’ bezwaar als een grote verrassing. „Het is al vier jaar geleden dat ik die boete kreeg. Ik was het eerlijk gezegd allang vergeten. Tot ik dus hoorde dat ik de 370 euro terugkreeg. Toen moest ik wel lachen. Het is toch een mooi bedrag, dat je ineens op je rekening krijgt. Ik denk dat ik mijn advocaat maar een bloemetje stuur…” De Ford Mustang heeft de Hengeloër in de tussentijd trouwens verkocht.
Bron: Tubantia
Heb je zelf ook een boete ontvangen die je wilt laten aanvechten?
Stuur hem dan nu in.
